Sposoby pozyskiwania olejków eterycznych

Olejki eteryczne to wonne mieszaniny organicznych związków chemicznych. Zwykle występują w roślinach lub w ich częściach – w kwiatach, liściach, owocach, korzeniach, kłączach, nasionach czy korze. W temperaturze pokojowej mają najczęściej postać oleistej cieczy o gęstości mniejszej od gęstości wody, dlatego są praktycznie nierozpuszczalne w niej.

Mogą ulec zestaleniu w niższych temperaturach. Łatwo rozpuszczają się w następujących substancjach: alkoholu etylowym, chloroformie, eterze, tłuszczach, woskach, olejach mineralnych i roślinnych oraz innych olejkach eterycznych. Najczęściej są bezbarwne, ale mogą być też brunatne, niebieskie i zielone. 

Jak pozyskiwać olejki eteryczne? 

Źródłem olejków eterycznych są wszystkie rośliny występujące w przyrodzie. W niektórych znajduje się znaczna ilość olejków, w związku z tym rośliny te określa się mianem olejkowych. Wywodzą się z rodzin sosnowatych, różowatych, rutowatych, wargowych, jak także baldaszkowatych.

Metoda pozyskiwania olejku ma wpływ na jego właściwości. W zależności od surowca określone rodzaje olejków eterycznych otrzymuje się przy użyciu wskazanych metod. Poniżej zostaną omówione sposoby pozyskiwania olejków eterycznych. 

Destylacja 

Destylacja to jedna z najpowszechniejszych metod otrzymywania olejków eterycznych na większą skalę. Mówiąc ogólnie proces destylacji polega na przeprowadzeniu cieczy w stan pary, a następnie skropleniu jej. Dzieli się na trzy rodzaje: 

• Destylacja parą wodną – przebiega poprzez zagotowanie wody i przepuszczenie pary wodnej przez elementy roślin i płatki kwiatów. Następnie para wodna zawierająca lotne cząsteczki zapachowe ulega skropleniu. Nierozpuszczalny w wodzie olejek zapachowy jest łatwy do odseparowania od skroplonej wody. Destylacji parą wodną poddaje się głównie świeże części roślin, takie jak płatki, łodygi i liście, które są odporne na działanie wysokiej temperatury.
• Sucha destylacja – przebiega analogicznie do procesu destylacji, ale bez udziału pary wodnej. Materiał, z którego ma być pozyskany olejek eteryczny, podgrzewa się bez substancji pośredniczącej. Dzięki temu uzyskuje się dodatkowe, pożądane nuty zapachowe.
• Frakcjonowanie – stanowi pewnego rodzaju dodatek do procesu destylacji. To inaczej proces separacji składników mieszaniny, podczas którego pewna jej ilość jest dzielona na mniejsze porcje i zmienia się jej właściwości według swoistych wytycznych. Takie działanie pozwala na wydzielenie konkretnych cząsteczek zapachowych w celu modyfikacji olejku eterycznego.

Wytłaczanie 

Metodę wytłaczania stosuje się przy pozyskaniu olejku eterycznego ze skórek owoców cytrusowych, ponieważ tylko w taki sposób jest to opłacalne. Olejek wyciska się ręcznie lub mechanicznie, za pomocą prasy. Wytłaczanie polega na odwirowaniu lub też wyciśnięciu na zimno skórki z konkretnego owocu. W ten sposób powstaje między innymi olejek pomarańczowy, cytrynowy lub bergamotkowy.

Ze względu na niskie koszty produkcji olejki z owoców cytrusowych należą do najtańszych olejków eterycznych.

Ekstrakcja rozpuszczalnikami organicznymi

Metoda ekstrakcji polega na wykorzystaniu różnego rodzaju związków chemicznych w postaci rozpuszczalników w celu wyodrębnienia olejku z rośliny. Daną roślinę zanurza się w konkretnym rozpuszczalniku, który wiąże chemicznie wskazany olejek eteryczny.

Kolejnym krokiem jest oddzielenie olejku od rozpuszczalnika. Ze względu na ryzyko występowania pewnych ilości rozpuszczalnika w końcowym etapie procesu ekstrakcji, metoda tej nie wykorzystuje się do celów aromaterapeutycznych, a jedynie do produkcji perfum.

Metoda enfleurage – absorpcja 

Metoda enfleurage, inaczej zwana absorpcją, jest metodą rzadko stosowaną, ale dzięki niej można pozyskiwać olejki eteryczne z pyłków kwiatowych. Specjalnie przygotowane do tego płyty smaruje się tłuszczem, a następnie układa się płatki kwiatów. Obecny na płycie tłuszcz rozpuszcza zawarty w płatkach olejek eteryczny i go pochłania. Następnie olejek oddzielany jest od tłuszczu zazwyczaj przy pomocy alkoholu.

Maceracja

Maceracja jest procesem analogicznym do enfleurage, dlatego czasem nazywa się ją alternatywą absorpcji na ciepło. Kwiaty lub elementy roślin moczy się w zbiorniku z płynnym tłuszczem, który zanurza się w kąpieli wodnej i podgrzewa do temperatury 50-70 stopni Celsjusza przez około dwie doby.

Półprodukt otrzymany w ten sposób nazywa się konkretem. Konkret rozpuszcza się w alkoholu, który staje się nośnikiem substancji zapachowych. W produkcji na skalę przemysłową na etapie maceracji do mieszanki kwiatów i tłuszczu dodaje się również substancje chemiczne, które rozpuszczają niepożądane cząsteczki roślinne oraz zapobiegają rozwarstwieniu się półproduktu, co pozwala uzyskać klarowną ciecz. 

Podsumowanie 

Sposoby pozyskiwania olejków eterycznych to temat dość obszerny. Związki te pozyskuje się za pomocą różnych metod z drzew, krzewów, a także kwiatów, które rosną w różnych zakątkach świata. Ich stosowanie w pozytywny sposób przekłada się na zdrowie i urodę.

Należy zaznaczyć, że olejki eteryczne przenikają do naszego organizmu przez skórę oraz przez układ oddechowy, dzięki czemu wykazują wszechstronne działanie prozdrowotne oraz wpływają pozytywnie na nasze samopoczucie.